Lễ hội Đền Chín Gian: Tín ngưỡng tâm linh vùng Tây Bắc xứ Nghệ
31/07/2025
Đăng bởi: Hà Thu
Lễ hội Đền Chín Gian được đồng bào Thái vùng Quế Phong Nghệ An tổ chức nhằm mở hội tế trời, hành hương về cội nguồn, lễ tổ, cầu bình an khắp chín bản mười mường.
Dân tộc Thái từ lâu đã được biết đến với lối sống sinh hoạt nguyên sơ, loại hình văn nghệ dân gian, văn hóa ẩm thực, trang phục và lễ hội độc đáo. Tiêu biểu nhất phải kể đến là hội Đền Chín Gian với những điều thú vị đặc sắc.
Truyền thuyết về Đền Chín Gian
Đền Chín Gian mới đầu có tên là Tến Pỏm(đền trên núi) được xây dựng từ đầu thế kỷ XIV tại Pú Chò Nhàng - bản Khoẳng - Châu Kim - huyện Quế Phong - tỉnh Nghệ An. Nơi đây thờ Thẻn Phà(Trời), Màng Xi Đa(hay Náng Xỉ đá – con gái của Trời) và Tạo Ló Ỳ - người có công khai hoang lập ấp.
Lễ hội Đền Chín Gian thu hút đông đảo cư dân địa phương và du khách tham dự
Theo truyền thuyết, bản làng từ khi được Tạo Ló Ỳ thành lập dân cư ngày càng phát triển. Để bày tỏ lòng thành kính với đất trời, bà con đã xây dựng đền 9 gian, hàng năm mang trâu lên hiến tế. Trong 1 lần làm lễ có một con rồng đến quấn trâu vào hang đá.
Dân bản tin rằng đây là điều xấu nên giết trâu để cúng thần linh. Ít hôm sau, từ hang xuất hiện quạ cổ trắng miệng gặm xương trâu bay quanh núi Pú Pỏm của bản Piếng Chào rồi thả xuống.
Dân làng xem điều này như sự chỉ dẫn của bề trên nên dời đền tới điểm quạ nhả xương. Tên gọi "Tến Xớ Quái"(đền hiến trâu) ra đời, nhưng vì có 9 gian nên bà con thường kêu "Tến Cau Hoong"(đền chín gian).
Các nghi thức độc đáo trong hội Đền Chín Gian
Hằng năm cứ vào 14-16/2 âm lịch, người dân Quế Phong lại náo nức tổ chức hội Đền Chín Gian với nhiều hoạt động đặc sắc. Thời gian này, cư dân địa phương cùng hành hương về vùng đất tổ mở hội lễ tổ, tế trời, cầu quốc thái dân an, mùa màng bội thu.
Nghi thức tắm trâu trong lễ hội Đền Chín Gian
Nghi thức có trong lễ hội Đền Chín Gian
Cặp trâu đen, trắng được ví như lễ vật không thể thiếu mà người dân Mường Tôn dâng tế trời và Tạo Ló Ỳ trong hội Đền Chín Gian. Mường Puộc, Mường Quáng hiến 2 con trâu đực trắng. 6 Mường còn lại cúng sáu con trâu đen khỏe mạnh.
|
Nghi thức trong hội Đền Chín Gian |
Chi tiết |
|
Nghi thức tắm trâu |
Mo cả mặc Xựa Tẩy, một loại trang phục lễ thực hiện nghi thức tắm trâu tại bến nước Tà Tạo dưới chân núi Pù Quái trước sự chứng kiến của tất cả đồng bào. |
|
Nghi thức rước trâu |
● Trâu hiến tế được buộc chặt vào cọc gỗ rước lên sân đền bằng nghi thức trang nghiêm. ● Chủ lễ vừa đi 3 vòng quanh trâu vừa đọc bài khấn bằng tiếng Thái cầu cho 9 mường 10 bản luôn bình an. ● Các vị có chức sắc, tước vị trong mường sẽ bước theo sau mo cả. |
|
Nghi thức chém trâu |
● Chủ lễ dùng rìu sắt bổ vào xương cổ nơi giáp với xương sọ của trâu. ● Khi trâu ngã xuống thì chọc tiết, làm thịt nấu trong chiếc vạc lớn. ● Thịt chế biến xong chia thành 9 phần để cúng tế tại chín gian trong đền cùng với 9 chum rượu cần. |
|
Nghi thức nạp trâu |
Thịt trâu được để lên sạp cao nhất của đền để thầy cúng làm lễ nạp trâu suốt 3 ngày ba đêm sau đó chia ra nấu lên cho bà con cùng thưởng thức. |
Những lễ này được tiến hành trong tiếng hò reo, cổ vũ của dân làng. Thực hiện xong, các nghi thức khác mới được bắt đầu. Bà con quan niệm rằng nếu vật hiến sinh gục xuống sau 1 nhát bổ thì năm đó vạn vật đều an lành, sinh sôi nảy nở.
Tổng kết
Hội Đền Chín Gian được tổ chức để bảo vệ sự hòa thuận, bình an cho cư dân địa phương. Tạo cơ hội giới thiệu món ăn đặc sắc, sản phẩm thủ công truyền thống như mây tre đan, thổ cẩm… đến với bạn bè gần xa. Sự kiện được ví như trung tâm văn hóa tâm linh độc đáo của dân tộc Thái ở Nghệ An.
Hy vọng bài viết sẽ trở thành trang tài liệu tham khảo về lễ hội Đền Chín Giếng. Đừng quên theo dõi web để cập nhật thêm nhiều nội dung ý nghĩa khác bạn nhé!
Theo Lehoi.info
4.8/5 (11 votes)
